Pedofilie

het niet te accepteren 'anders' zijn?

 Een ethische beschouwing op grond van wetenschappelijke gegevens

Désiré Palmen

Studentnummer: 9121110
Begeleider: Prof. Dr. E. Brugmans
Paper in het kader van de éénjarige beurs filosofie van de Radboudstichting

Juni 2001

  INHOUDSOPGAVE  

Inleiding 

Hfdst 1: De basale vragen   pag 3 

Hfdst 2: De opponenten      pag 13 

Hfdst 3: Collectieve verantwoordelijkheid en individuele rechten    pag 23

  Pedofilie: Het niet te accepteren 'anders' zijn ?

  Inleiding

Dit paper heeft als doel om het thema 'pedofilie' ethisch te beschouwen.
Deze beschouwing zal gebeuren op grond van de belangrijkste vragen rondom dit onderwerp.  

Het is in dit stuk niet mijn bedoeling om mij uiteindelijk voor of tegen de pedofiele geaardheid (of gedrag) uit te spreken, ook omdat ik denk dat dat niet in zijn algemeenheid mogelijk is. Mijn streven is om mensen inzicht en begrip te geven in op de eerste plaats het thema zelf, op de tweede plaats in hun eigen gevoel ten aanzien van het onderwerp en op de derde plaats inzicht en begrip te geven in het gevoel van mensen die zelf een pedofiele geaardheid hebben.

Van groot belang daarbij is te achterhalen waar deze gevoelens op gebaseerd zijn. Iedereen kan dan voor zichzelf uitmaken, moet dan voor zichzelf uitmaken hoe hij of zij tegen het thema aankijkt.

Hoofdvragen  

Na mijn literatuuronderzoek merkte ik dat alle vragen die ik had over 'pedofilie' zich bundelden in drie hoofdvragen. Deze zijn:  

Na het lezen van de literatuur konden deze vragen niet geheel beantwoord worden.

Wat vooral opviel was dat in de literatuur en onderzoek vooral veel geschreven was over veroordeelde pedofielen. Deze groep leek mij geen goede representatie van de gehele groep pedofielen. Het doen van een aantal interviews met niet-veroordeelde pedofielen, zou mij, samen met het literatuuronderzoek wellicht dichter brengen bij het beantwoorden van deze hoofdvragen.

Basale vragen

Om deze hoofdvragen te beantwoorden zijn er eerst een aantal basale vragen die behandeld moeten worden.

Deze zijn:

[pagina 2]

Structuur van het paper  

In hoofdstuk 1 'De basale vragen' , worden de zeven vragen besproken zoals deze hierboven zijn geformuleerd. Dit zal gebeuren aan de hand van datgene wat er duidelijk is uit de literatuur en datgene wat er duidelijk is geworden uit de interviews. 

In hoofdstuk 2 'De twee kanten van de zaak', zullen twee groepen en hun visie ten opzichte van elkaar worden gesteld. De eerste groep wordt vertegenwoordigd via de eerste hoofdvraag 'Wat is de praktijk van de pedofiel geaarde man of vrouw'? De tweede groep wordt vertegenwoordigd door de tweede hoofdvraag 'Wat zijn de bezwaren van de maatschappij ten opzichte van pedofielen': ouders en kinderen.

Deze twee vragen zullen besproken worden via datgene dat in hoofdstuk 1 naar. voren is gekomen. Verder zal ook 'nieuwe' relevante informatie zoals die uit de interviews gebleken is, verwerkt worden.

In hoofdstuk 3 tenslotte, zal er een algemene ethische beschouwing worden gegeven. Dit zal gebeuren aan de hand van de inhoud van hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2.

Uiteindelijk zal op grond hiervan de derde hoofdvraag worden beantwoord: 'Hoe dient de maatschappij om te gaan met pedofilie?' .  

[Pagina 3]

Hoofdstuk 1  

De basale vragen

In dit hoofdstuk proberen we inzicht in het thema pedofilie te krijgen via de bespreking van de belangrijkste zaken die daarmee samenhangen. We gaan op zoek naar kennis.

Er zullen in dit hoofdstuk zeven vragen worden gesteld en hesproken.  

Vraag 1. Wat is pedofilie ?

Op de eerste plaats is het belangrijk dat we ons realiseren dat een definitie of beschrijving van een aspect van het menselijk zijn of menselijk gedrag nooit perfect kan zijn. Dat geldt ook voor de beschrijving van een bepaalde seksuele geaardheid.

Waarom dan toch een definitie? Via de definitie proberen we grip te krijgen op een werkelijkheid die veel minder duidelijke afgrenzingen kent. Maar, met die afgrenzingen weten we in ieder geval, voor dat moment dat we over hetzelfde praten: datgene wat we gedefinieerd hebhen. 

Op de tweede plaats zal er - voor welke definitie we ook kiezen ­ er altijd een theorie, een bepaald idee, aan ten grondslag liggen. Als we alleen beschrijvingen hebben van pedofielen die kinderen seksueel hebben misbruikt zullen we in onze definitie' eerder woorden als 'verkrachting' en 'misbruik' verwerken. Hebben we alleen beschrijvingen van pedofielen die nog nooit een kind met een vinger hebben aangeraakt en aangeven dat nooit te zullen doen, dan zal de definitie weer heel anders worden. Geen van deze twee definities zijn typisch voor 'de pedofiel'.  

In de literatuur is een scala van definities en beschrijvingen te vinden. In de meeste definities worden er zinsneden gebruikt in de trant van 'het vallen op kinderen', 'seksuele interesse in kinderen' of 'aantrekking tot prepuberale kinderen' (Howitt, 1995, Mohr e.a. 1964, Frenken 2001, Bemard e.a. 1972).

Wat is nu de best mogelijke definitie die te geven is van 'pedofilie'? 

De definitie die mij persoonlijk het meeste aanspreekt is een combinatie van verschillende aspecten die in beschrijvingen uit de literatuur voorkomen. Ik wil hier duidelijk stellen dat ik hier alleen een definitie geef van de geaardheid zelf, zonder dat dit aan gedrag gekoppeld hoeft te worden.

Deze definitie is als volgt:  

Pedofilie is een interesse en voorkeur, seksueel en niet-seksueel in kinderen dit (lichamelijk) nog niet in de pubertijd zijn.

Twee aspecten uit deze definitie zijn van belang.

Ten eerste: uit verscheidene literatuur (Frenken 2001), als ook de gedane interviews, valt op dat de aantrekkingskracht die de pedofiel voor bet kind voelt niet alleen gebaseerd is op seksuele lustgevoelens, maar ook op de liefde voor het 'kinderlijke', het gedrag van het kind, het 'zijn' van het kind. Daarbij werden in de interviews door verschillende pedofielen termen als 'onschuldig', 'lief', 'naïef.' en 'nog niet verdorven door onze maatschappij' en 'open en spontaan' gebruikt om 'het kinderlijke' aan te geven. Op de tweede plaats heb ik gekozen voor het aspect van de prepuberaliteit in deze definitie om toch een duidelijke begrenzing aan te geven. Uit de interviews werd duidelijk  

[Pagina 4]

dat die pedofielen die zich 'strikt pedofiel' noemden (vraag 1a), duidelijk aangaven het kind dat - lichamelijk ­ nog niet In de pubertijd was het meest aantrekkelijke te vinden. Ook geestelijk vond men prepuberale kinderen aantrekkelijker: zij waren nog 'kinderlijk' . Ook in de literatuur wordt de prepuberaliteit als grens gekozen (Frenken 2001, Van Ree 2001).  

Later zal ik hij de bespreking van vraag 4 van dit hoofdstuk; 'de effecten op kinderen', en het daarbij behorende thema van seksueel misbruik, duidelijk aangeven dat deze definitie ook een functie heeft in dit paper bij de afbakening van de definities van 'verschillende typen misbruikers van kinderen' .In dit gedeelte zal ook de definitie voor pedoseksualiteit worden gegeven.  

Vraag 2: Hoe vaak komt pedofilie voor?

Literatuur

Cijfers over het aantal pedofielen, in bijvoorbeeld Nederland, zijn niet bekend. Wel zijn er cijfers bekend over het aantal mensen die zijn veroordeeld voor het seksueel misbuiken van kinderen. Een deel van deze mensen hebben een pedofiele geaardheid. Het gaat hier om pedofielen die kinderen seksueel hebben misbruikt. Dit is een bepaald percentage van het totaal aantal pedofielen in een land, wanneer we er van uit gaan dat niet elke pedofiel een kind seksueel zal misbruiken. Deze cijfers zullen we hij het bespreken van vraag 7 'De effecten op kinderen' nader aan de orde stelten.  

Interviews

Tijdens de interviews heb ik de respondenten gevraagd of zij een schatting zouden kunnen doen ten aanzien van het aantal pedofielen in Nederland. Naar mijn idee zouden zij - beter dan niet-pedofielen ­ een inschatting kunnen maken omdat zij via internet, werkgroepen en verenigingen veel meer contact hebhen met andere pedofielen. De schattingen die de respondenten maakten ten aanzien van het aantal pedofielen in Nederland lag tussen de 0,1% tot 1% van de Nederlandse bevolking.

In de literatuur wordt er door Van Ree (2001) een schatting gedaan over het percentage pedofielen in een samenleving. Hij vermoedt dat het gaat om '3 a 4%?' van de bevolking.  

Belangrijk is te vermelden dat er zowel uit de literatuur als in de afgenomen interviews bleek dat er weinig of niets bekend is over vrouwelijke pedofielen. De vraag is of ze bestaan en als ze bestaan waarom er zo weinig over hen bekend is. Door bepaalde auteurs wordt hier wel een verklaring voor gegeven (Van Ree, 2001). Voor dit paper zou deze discussie te ver voeren. Verder zal er hier dan ook gesproken worden over de mannelijke pedofiel.

[Pagina 5]

Vraag 3: Wat is de oorzaak van pedofilie?

Literatuur

Er zijn verschillende pogingen ondernomen om een theorie te formuleren waarin de oorzaak van pedofilie is weergegeven. Net als In de bespreking van de definitie bij de eerste vraag van dit hoofdstuk, zien we ook hier dal de verklaringen afhankelijk zijn van het theoretisch referentiekader van de auteur. Frenken (997) noemt vier verklaringen: 

Zulke indelingen zijn bij andere auteurs ook te vinden (bijvoorbeeld Howitt, 1995, MölIer, 1983). 

Interviews

De respondenten van het interview werd gevraagd of zij dachten dat pedofilie was aangeboren of aangeleerd (vraag 35).

Een aantal personen dacht dat het aangeboren was. Een aantal zag het als een combinatie van nature en nurture: je hebt er aanleg voor maar het kan in je leven/opvoeding gestimuleerd worden of niet. Bij de vraag 'hoe dat dan gestimuleerd was bij henzelf', kon men geen antwoord geven. Een persoon dacht duidelijk te weten wat in zijn geval de oorzaak was van zijn geaardheid. Hij had in zijn kindertijd nooit 'kind' mogen zijn. Hij moest altijd 'stil in een hoekje blijven zitten' .Nu had hij behoefte aan het kinderlijke om zich heen en wilde hij 'kind zijn met de kinderen'.

Vraag 4: Wat is hel effect van pedofiele gedragingen op kinderen ?

Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen twee 'soorten' 'pedofiele gedragingen' oftewel twee 'typen' van omgang tussen pedofielen en kinderen:

De vraag is: Wat is het effect van deze twee typen omgang op het kind? 

De omgang zonder seksualiteit

Over de omgang tussen pedofielen en kinderen, zonder dat er sprake is van seksueel contact, is weinig bekend. In de literatuur lijkt het als\of die seksuele component er (uiteindelijk) altijd bij komt kijken. Het lijkt ook onnodig om over dit soort 'seksloze' contacten überhaupt iets te schrijven. Misschien vallen dit soort relaties ook niet zo op. Het gaat hier om pedofielen die met het kind omgaan (zonder seks) als 'vriend van hel gezin, 'broer van vader of moeder', 'leerkracht' of 'oppas'. Dit soort contacten zijn pedofiele contacten, maar worden door de omgeving niet als zodanig gezien. 

{Pagina 6]

Toch wil ik dit soort relaties/contacten ook ter sprake brengen om aan te geven dat het feit dat een pedofiel met een kind omgaat niet betekent dat er tevens sprake moet zijn van seksuele omgang. Wat is het effect van dit type omgang op kinderen? 

Uit de afgenomen interviews komt naar voren dat pedofielen meer 'kind bij het kind kunnen zijn', dan volwassenen met een andere geaardheid. Zij staan als het ware dichter hij het kind en kunnen zich meer als 'een gelijke' verhouden tot het kind. Ook bij het spelen met kinderen lijkt het alsof pedofielen dit geëngageerder doen en met minder schaamte dan anders-geaarden. Zoals één respondent aangaf: 'We gingen vaak knikkeren buiten, iets waarbij de meeste volwassenen nog niet dood bij zouden willen worden aangetroffen' .

Dit valt ook op bij de beantwoording van vraag 11 'Wat onderneemt u met het kind?' Antwoorden als; voetballen, computerspellen spelen, knikkeren, pokemon spelen etc. kwamen veelvuldig voor. Wat verder opvalt is dat er over het algemeen veel gesprekken plaatsvinden tussen pedofiel en kind. De inhoud van deze gesprekken is van uiteenlopende aard. Als we de vraag stellen: wat is het effect van de inhoud van dit type relatie op kinderen, kan ik daar niets slechts in herkennen. Wel kan ik me voorstellen dat zo'n relatie behoorlijk hecht kan zijn en dat dit voor ouders moeilijk kan zijn. De vader of moeder wil op de eerste plaats staan hij het kind en wil niet dat die plek wordt overgenomen door 'een of andere vreemde'. Bij één interview waren dit soort gevoelens bij de vader van het gezin heel sterk aanwezig Hij kreeg het gevoel dat hij buitengesloten werd. Bij kinderen waarbij ouders weinig tijd en aandacht schenken aan het kind kan de aandacht 'van een ander dan een van de ouders' naar mijn idee heel positief zijn. 

Omgang met sexueel contact

Hier gaat het om een pedofiele relatie met daarbinnen ook seksueel contact.

Voor veel mensen is dit extra aspect datgene dat de relatie zeer problematisch of slecht maakt. Dit is voorstelbaar en in de meeste gevallen ook terecht. Eerst wil ik een duidelijke afbakening maken tussen de termen 'seksuele omgang' en 'seksueel misbruik'.

Seksueel misbruik

Volgens Frenken (2001) verstaan we onder seksueel misbruik van kinderen: seksuele contacten van (jong) volwassenen met kinderen .jonger dan zestien jaar, die plaatsvinden tegen de zin van het kind of zonder dat het kind deze contacten kan weigeren. Het kind wordt door de volwassene emotioneel onder druk gezet. De volwassene. dwingt het kind of weet door zijn overwicht te bereiken dat het kind zich niet aan de seksuele toenaderingen kan onttrekken . 

Seksuele omgang

In de definitie van seksueel misbruik zijn er een aantal gebeurtenissen die bepalen wanneer er sprake is van misbruik en niet van omgang. Deze zijn:

[Pagina 7]

Van seksuele omgang is er dus sprake wanneer geen enkele van de hierbovenstaande omstandigheden zich voordoen. Voorwaarde hierbij is wel dat het kind in die ontwikkelingsfase moet zitten dat het bewust kan kiezen voor of tegen de seksuele omgang. 

De effecten van seksueel misbruik op kinderen

Volgens Frenken (2001) kunnen kinderen die seksueel zijn misbruikt daar ook op latere leeftijd nog last van hebben. Kinderen die als incident te maken krijgen met licht misbruik hebben een kleine kans op schade. Rij ernstig en langdurig misbruik kunnen klachten ontstaan op vier gebieden :

De effecten van seksuele omgang tussen een volwassene en een kind

Wat zijn nu de effecten van seksuele omgang als het kind zelf wil en daar zelf over kan heslissen? Volgens Gieles (in van Ree, 2001 [en in Van Ree 1999]) zijn er vier criteria waaraan de relatie en de seksuele omgang binnen die relatie moeten voldoen:

Ik zou daar nog het punt van de seksuele ontwikkeling aan willen toevoegen. Volgens Roelofs (in van Ree) houdt dit in:

Vooral punt 4 'openheid', levert voor een 'gezonde' sexuele omgang problemen op. Deze openheid is in onze samenleving onmogelijk. Dit betekent dat het kind met een probleem wordt opgezadeld. Dit betekent dat het effect op kinderen alleen al vanwege dit punt nadelig is voor het kind en daarom, ook volgens veel mensen met een pedofiele geaardheid zelf beter achterwege gelaten kan worden. Zoals ook Gieles (1997) aangeeft 'Dit impliceert dat ik mijzelf seksuele contacten met jongeren niet toesta' (in Van Ree 2001). 

Ook daarbuiten is er nog een ander groot probleem waar het gaat om onschadelijke seksuele omgang tussen volwassenen en kinderen. Kinderen zijn op de eerste plaats cultureel-seksueel naïef  (Meyer in van Ree, 2001). Ze kennen de gedragscodes nog niet

 [Pagina 8]

voldoende, de regels van het spel waar het gaat om de omgang tussen mensen, ook op seksueel gebied. Toch hebben kinderen erotische en seksuele gevoelens en zijn ze nieuwsgierig. Op de tweede plaats zijn kinderen extreem kwetsbaar waar het gaat om liefde en macht in complexe interpersoonlijke relaties. Zoals Meyer het formuleert 'Kinderen kunnen gemakkelijk gepaald worden door een volwassene die hen wil verleiden'. 

We zien duidelijk dat de meningen verdeeld zijn over deze kwestie! Toch vinden beide partijen dat seksualiteit tussen een volwassene en een jongere schadelijk is voor het kind. De ene partij heeft daar meer redenen voor dan de andere.

Een of meerdere van bovenbeschreven redenen werden ook te berde gebracht door de respondenten van mijn onderzoek. 

Vraag 5 Hoe kijkt een pedofiel tegen zijn geaardheid aan?

 Hoe voelt het om een pedofiele geaardheid te hebben. Hoe ga je daar mee om?

Literatuur en onderzoek

Er is uit onderzoek weinig bekend over hoe pedofielen denken en wie ze zijn. Ook over de omgang met hun eigen geaardheid is zeker uit recent onderzoek vrijwel niets bekend (ouder onderzoek MölIer 1983, Bernard 1975). Wel is er een redelijk recent onderzoek van Li, 1991 in Howitt 1995). Dit onderzoek beschrijft de psychologische motieven voor het willen hebben van relaties met kinderen, maar niet specifiek hoe men omgaat met zijn geaardheid. Verder is er informatie uit onderzoek waar het gaat om veroordeelde pedofielen . 

De interviews

Alle respondenten zijn zover dat ze hun geaardheid hebhen geaccepteerd. Vroeger hebben de meesten daar moeite mee gehad. Sommigen hebben geprobeerd het lange tijd te onderdrukken, zonder succes. De meeste mensen hebben ook grote problemen met de afkeer van de maatschappij en dan vooral de uiting van de media op dit gebied. Eén van de respondenten is er overspannen door geraakt wat zich uitte in oncontroleerbare woedeaanvallen. Daarom is hij nu in therapie; hij leert er om om te gaan met zijn geaardheid en met de reactie van de maatschappij ten opzichte van pedofilie. Sommigen geven aan liever van de geaardheid af te zijn als dat zou kunnen, omdat dat het leven toch wel gemakkelijker zou maken. Twee personen geven aan dat ze juist heel blij zijn met hun geaardheid omdat 'deze liefde voor kinderen zoiets prachtigs is'. Een aantal pedofielen geven aan dat ze vaak met hun geaardheid 'gelijk worden gesteld'. 'Ik ben ook vader, heb een beroep, heb vrienden en hobbies, ik ben meer dan de geaardheid alleen' .

Meer dan iemand met heteroseksuele of homoseksuele geaardheid zijn, in ieder geval deze mensen, 'bezig' met hun geaardheid: men is lid van verenigingen en werkgroepen over pedofilie, men leest er literatuur over en debatteert regelmatig op internet.

[Pagina 9]

Vraag 6: Hoe worden (veroordeelde) pedofielen behandeld en wat zijn de resultaten?

Als we het hebben over de behandeling van pedofielen dan is de vraag wat het doel is van deze behandeling. Ook de aanleiding van de behandeling is van belang. Sinds lange tijd weet men dat het niet mogelijk is om iemand van deze geaardheid af te helpen. Dit heeft men .jaren eerder ook lange tijd geprobeerd met de homoseksuele geaardheid, ook zonder succes (Howitt, 1995). Het doel van de behandeling kan dus niet zijn van de geaardheid zelf af te komen.

Het doel ligt eerder in de richting van 'het Ieren omgaan en accepteren van de eigen geaardheid', vooral bij de doelgroep van niet~veroordeelde pedofielen. Er zijn pedofiele mannen die vrijwillig in therapie gaan omdat zij moeite hebben met hun geaardheid. Ze voelen zich bijvoorbeeld angstig door hetzes in de maatschappij (Engeland en Luxemburg, zomer 2000) en willen leren hier minder gespannen van te worden. Een andere reden kan zijn dat men wil leren de gevoelens te controleren; men vindt het prettig met kinderen om te gaan en verlangt ook naar lichamelijk, seksueel contact maar kan hier niet achter staan. Men wil zeker weten dat men zich kan beheersen en zoekt steun en hulp hij een therapeut. 

Veroordeelde pedofielen die in therapie gaan zijn verplicht om de behandeling aan te gaan, of omdat ze dat is opgelegd door de rechter of omdat ze er een strafvermindering door kunnen krijgen. Deze mensen hebben kinderen va.ik ernstig seksueel misbruikt en de behandeling van deze groep zal vooral gericht zijn op het gepleegde misbruik en de toekomstige voorkoming hiervan .

 Behandeling van niet-veroordeelde pedofielen

In de literatuur heb ik weinig kunnen vinden over de behandeling of therapie die pedofielen ondergaan die niet veroordeeld zijn. Wel worden bepaalde voorbeelden gegeven van auteurs (meestal behandelaars; psychiaters, psychologen en maatschappelijke werkers) over mensen met een pedofiele geaardheid die bij hen in therapie komen. Vaak is de aanleiding van de behandeling niet direct de problematiek met de geaardheid, maar komt deze gaandeweg naar boven (Van Ree, 2001).

Uit de gedane interviews bleek dat een aantal van hen of in therapie waren of in therapie waren geweest. Bij allen was en is dit op vrijwillige basis. Binnen de therapie wordt over verschillende thema's gesproken die samenhangen met de geaardheid. Bij een van hen was een van de doelen van de therapie 'het omgaan met de negatieve reacties van de maatschappij' en 'het verminderen van hevige stress hieromtrent'. Bij een ander, die behoefte had om over zijn voorkeur en de problemen die hij er soms door ondervond te praten merkte op dat de therapeut toch vaak de nadruk legde op 'het proberen te verhelpen van de geaardheid'. Dit ervoer de man als vervelend. Hij had eindelijk zijn geaardheid geaccepteerd maar wilde nu ermee Ieren om te gaan; in zijn geval 'het leven van een normaal leven met een vrouw'. 

De effecten

De therapieën kunnen zeker baat hebhen, in die zin dat deze cliënten beter met stresssituaties kunnen omgaan en zo makkelijker kunnen leven. Een ander aspect is dat datgene dat van belang is binnen de terugvalpreventietherapie (zie de behandeling van veroordeelde pedofielen hierna) ook hier effect zou kunnen hebben. Een pedofiele man die leert met stressgevoelens om te gaan zal beter zijn verantwoordelijkheid kunnen nemen in

[Pagina 10]

de contacten met kinderen .

Behandeling van veroordeelde pedofielen 

Terugvalpreventietherapie

De therapie die bij deze groep wordt toegepast heeft als doel 'no cure but selfcontrol', met andere woorden; deze mensen zullen nooit van hun verlangen afkomen, maar moeten Ieren hoe ze zichzelf kunnen beheersen. Zo'n behandeling wordt terugvalpreventietraining genoemd. Men leert zich in te leven in het slachtoffer en leert de verantwoordelijk van de eigen daad op zich te nemen. Hen wordt geleerd hoe ze moeten omgaan met situaties die risicovol zijn, bijvoorbeeld als in de omgang met het. kind, het kind heel aardig is tegen pedofiel of als de pedofiel op momenten veel stress ervaart. Men leert bepaalde situaties beter te interpreteren; als een kind aardig is betekent dat nog niet dat het seks met je wil. Ook wordt besproken hoe men voortaan beter om kan gaan met stress en tegenslag in het leven, daar stress en het niet kunnen omgaan daarmee bij sommige daders de drempel verlaagd om een kind seksueel te benaderen. Deze behandeling duurt meestal tussen de 6 maanden en een jaar (Frenken 200 1) .

Chemische castratie

Bij het toepassen van chemische castratie gaat het om het toedienen van lustremmende medicatie. Bij sommige plegers dempen de medicijnen de allesoverheersende fantasieën en dit maakt hen beter behandelbaar .Chemische castratie alleen voldoet echter niet; het pakt de achterliggende oorzaken van het misbruik namelijk niet aan en moet daarom altijd in combinatie worden gebruikt met behandeling. Volgens Frenken (2001) is voor de meeste pedoseksuele mannen chemische castratie ongeschikt; ze recidiveren niet omdat ze afwijkende seksuele fantasieën hebben maar omdat ze niet met ernstige stresssituaties kunnen omgaan.

De effecten

Bij delinquenten die een kind seksueel hebben misbruikt en daarvoor tbs (ter beschikkingstelling van de staat) opgelegd hebben gekregen zijn de recidivecijfers zeer laag. Bij de groep waarvan de tbs is beëindigd in de jaren 1989 -1993 is dat 0%. Volgens Frenken moet men wel bedacht zijn op het feit dat de percentages in werkelijkheid hoger zullen zijn omdat lang niet elk seksueel misdrijf aan het licht komt. Verder is het belangrijk te vermelden dat de delinquenten waar Frenken hier over spreekt niet alleen pedofielen zijn. De vraag is nu of er cijfers bekend zijn uit onderzoek over de effecten van therapie en het terugvalpercentage bij deze groep.

Frenken geeft zelf aan dat het effect van de behandeling het grootst is bij incestplegers, minder groot bij pedofielen en het kleinst bij antisociale plegers (voor de typebeschrijving van gelegenheidsplegers en antisocialen zie vraag 7) .

Uit buitenlandse studies (Pithers in Howitt, 1995) wordt de eerder beschreven behandelmethode: de methode van 'relapse prevention' (terugvalpreventie) besproken. Hier zijn wel recidivecijfers bekend over de behandeling van veroordeelde pedofielen: volgens dit onderzoek is de recidive slechts 3% bij deze specifieke groep. 

[Pagina 11]

Vraag 7 Hoe kijkt de maatschappij aan tegen pedofilie en waarom ?

Het beeld dat de maatschappij heeft van pedofielen wordt vooral gekleurd door bepaalde gruwelijke verhalen over seksueel misbruik in de media. Deze beschreven gebeurtenissen in de krant zijn waar , maar zijn niet representatief voor pedofiele mensen. De informatie zoals die gegeven wordt via de excessen die gebeuren is de enige informatie die burgers bereiken. Er zijn weinig mensen met echte kennis over het onderwerp. De beperkte kijk is dus begrijpelijk. Wat zijn nu de ideeën van de maatschappij ten opzichte van het thema pedofilie en in hoeverre kunnen deze ideeën weerlegd worden? 

De belangrijkste vooroordelen

Door de media is er een grote verwarring ontstaan over pedofilie. Woorden als kinderverkrachter, pedofiel en kinderlokker, worden te pas en te onpas door elkaar en voor elkaar gebruikt. Mede hierdoor zijn vooroordelen ontstaan. De belangrijkste zijn:

1. Elke pedofiel is een kinderverkrachter of zelfs een kinderdoder

Er zijn zeker pedofielen die kinderen verkracht hebben en in heel uitzonderlijke gevallen ook hebben gedood. Het gaat hierbij (bijna altijd) om pedofielen die ernstige psychische problemen hebben. Dit is echter niet representatief voor de hele groep pedofielen. We zouden het immers ook absurd vinden om de groep hetero- of homoseksuele mensen uitsluitend te beschrijven aan de hand van verkrachtingen en andere excessen die men ook in de krant aantreft (Van Ree, 2001)!

2. Elke man die een kind seksueel misbruikt is een pedofiel

Volgens Frenken (2001) worden plegers van seksueel misbruik pedoseksuelen genoemd. Dit zijn niet alleen pedofielen. Volgens Frenken zijn er binnen de groep pedoseksuelen drie typen te onderscheiden die sterk van elkaar verschillen:

[Pagina 12]

Frenken geeft aan dat er ook plegers zijn die de verschillende typen gecombineerd in zich kunnen dragen.

Het seksueel misbruik waarover we in de krant lezen wordt dus gepleegd door drie verschillende type plegers. Dit zijn dus niet alleen mensen met een pedofiele geaardheid.

3. Elke pedofiel is erop uit om seksueel contact te krijgen met een kind

We hebben gezien dat er mensen met een pedofiele geaardheid zijn die kinderen seksueel misbruiken. Er zijn echter ook pedofielen die elk seksueel contact met een kind heel duidelijk afwijzen. De respondenten uit mijn interviews zijn daar voorbeelden van.

De redenen die deze mensen hiervoor hebben zijn besproken bij vraag 4 in dit hoofdstuk.

Een andere reden die naar mijn idee ook aannemelijk is, is dat seksuele omgang met kinderen in Nederland strafbaar is. Elk seksueel contact met een kind tot 12 jaar is strafbaar. Sexueel contact met een jongere tussen 12 en 16 is ook strafbaar, maar de oudere wordt alleen vervolgd als er een aanklacht wordt ingediend door de jongere zelf, de ouders of de Raad van de Kinderbescherming. Sexueel contact tussen een volwassene en een minderjarige (beneden de 18) die afhankelijk is van de volwassene is ook strafbaar (bijvoorbeeld een vader of een leerkracht).

Het lijkt mij dat mensen met een pedofiele geaardheid goede redenen hebben om zich te onthouden.

De achtergrond van de angsten en vooroordelen

Er zijn een aantal aannames ontstaan die, zoals we hierboven hebben gezien onwaar zijn of in ieder geval flink genuanceerd moeten worden.

Dat dit thema zo omgeven is van vooroordelen heeft nog een andere belangrijke reden naast de eenzijdige beschrijving van de media. Het thema pedofilie hangt namelijk sterk samen met een aantal grote taboes in onze Westerse samenleving. Volgens Möller (1983) zijn er bij het taboe op pedofilie vier onderliggende taboes te onderscheiden:

Naar mijn idee geldt het punt dat Möller hier maakt nu (de jaren 2000) nog steeds. Ik wil niet zo ver gaan als Möller door te insinueren dat deze vier taboes doorbroken zouden moeten worden, maar ze maken wél inzichtelijk waarom mensen moeite hebben om over bepaalde vooroordelen heen te stappen, ook al geeft men goede argumenten om deze, in ieder geval grotendeels te weerleggen. In hoofdstuk 2 en 3 van dit paper zal ik bij dit aspect nader stilstaan.

[Pagina 13]

Het feit dat er zeer ernstige dingen met kinderen zijn gebeurd en nog steeds gebeuren is uiteraard en zeer begrijpelijk ook een reden voor het loskomen van emoties. Er zijn pedofielen die kinderen seksueel hebben misbruikt en de gedachte dat dit met je eigen kind zou kunnen gebeuren is onverdraaglijk.

Taboes en mythes

Die berichten die samenhangen met bepaalde taboes lenen zich altijd het beste voor sensationele berichtgeving. Het thema pedofilie is zo'n taboe. De taboeïsering van pedofilie zit in vier elementen die door Möller uiteen worden gezet:

A. Het taboe rond seksualiteit

De vraag is in hoeverre de Nederlanders zich seksueel hebben bevrijd. Door de seksuele revolutie van de jaren zestig en zeventig is er zeker meer openheid gekomen ten opzichte van bepaalde onderwerpen: anticonceptie werd mogelijk, homoseksualiteit werd bespreekbaar en ten opzichte van prostitutie en pornografie werd de wetgeving versoepeld (Hekma in Van Ree ). Op het eerste oog lijkt de seksuele revolutie niets dan goeds gebracht te hebben. De kloof die voor 1970 bestond tussen een strikte moraal en een vrijere praktijk is er niet meer, nu lijkt de situatie echter omgekeerd te zijn geworden: er mag tegenwoordig veel, maar er gebeurt weinig (Van Ree). Het gekke is dat er op verschillende zenders op televisie openlijk sex wordt getoond terwijl niemand het schijnt te bekijken en het door velen wordt afgekeurd. Zo gauw het op ons zelf betrekking heeft zijn we nog steeds zeer gesloten over seksualiteit en is er nog steeds sprake van een redelijke géne. Misschien is het daarom dat er tegenwoordig sexprogramma's zijn op t. v. die ingekleed zijn als documentaire: documentaire over de sexindustrie.

Het is vooral de dubbele moraal die opvalt: zulke t. v .-programma's worden veel bekeken, maar er is nooit iemand die ze gezien heeft. Schaamte en schuldgevoelens spelen kennelijk nog steeds een grote rol. Seksualiteit is, in ieder geval nog in redelijke mate voor de meeste mensen een taboe .

B. Het kind in onze samenleving

Het blijkt moeilijk om het begrip 'kind' te definiëren (Van Ree). Men kan afgaan op het moment waar het kind lichamelijk in de pubertijd komt, bij een jongen is dat gemiddeld bij 13 en bij meisjes bij 12,5. Volgens de wet is iedereen onder de 18 minderjarig. jongeren zijn die mensen tussen de 12 en 16 (zie de bespreking van het strafrecht in hoofdstuk 1) en kinderen mensen jonger dan 12. Uiteraard zijn er veel individuele verschillen: sommige kinderen zijn eerder lichamelijk en geestelijk volwassen dan anderen. Het idee van 'het kind' in onze samenleving heeft een speciale betekenis. De specifieke

.1eeftijdsbegrenzing is daarbij niet eens zo van belang. Wat wel opvalt zijn de vele opvattingen die mensen hebben over 'het kind' , en dan vooral met betrekking tot waar het kind wel of niet aan toe zou zijn en waar het kind tegen beschermd zou moeten worden. Het kind lijkt in onze tijd soms 'heiligverklaard' te zijn: het is het meest bijzondere, het lieflijkste en onschuldigste wezen dat er op aarde bestaat. De bescherming en begeleiding

[Pagina 16]    

waar men voor uit moet kijken. Dit draagt niet bij tot een gezonde, positieve seksuele ontwikkeling. Ook de angst voor een liefelijke aai over de bol of een troostende klop op de schouder kunnen zo soms al een seksuele connotatie krijgen bij kinderen.

De pedofiel

Bij de bespreking van wat nu de visie van de pedofiel zelf is op zijn eigen geaardheid en de gevoelens over de visie van de maatschappij, is het belangrijk ons te realiseren dat de pedofiel de reactie van de maatschappij duidelijk kan waarnemen. Hij verneemt het in stukken in de krant, in programma's op televisie en tijdens gesprekken tussen mensen, waarvan soms ook vrienden, bekenden en collega's. Men is van de opinie van de samenleving redelijk op de hoogte. Andersom is de maatschappij helemaal niet op de hoogte (en kan dat ook niet zijn) van de visie van de pedofiel op zijn geaardheid, zijn omgang ermee en zijn leven. Het lijkt mij dat dat voor het maatschappelijk begrip van het thema van essentieel belang is.

Helaas is er weinig bekend over pedofielen. Om toch een beeld te krijgen over wat de visie is van de pedofiel zijn er interviews afgenomen. Met deze interviews, samen met datgene dat bekend is uit de literatuur zal hieronder worden geprobeerd te schetsen hoe - in ieder geval een deel - van de pedofielen tegen het thema 'pedofilie' aankijkt.

Vechten tegen de eigen geaardheid

Voor de meeste mensen in onze samenleving is hun geaardheid iets waar men zelden of nooit bij stil staat. Als men heteroseksueel is zal men niet vaak worstelen met zijn of haar geaardheid, maar wordt het vanzelfsprekend geaccepteerd als een deel van de eigen identititeit. De meeste mensen die we tegen komen zijn immers ook heteroseksueel en het grootste gedeelte van de samenleving is ook ingericht op het heteroseksuele deel van de bevolking. Wanneer men homoseksueel is zal de geaardheid naar alle waarschijnlijkheid een andere rol spelen in zijn of haar leven. Hier gaat vaak een 'ontdekken' aan vooraf, waarna er een 'acceptatie' moet plaatsvinden, op de eerste plaats door jezelf, op de tweede plaats door je omgeving. Het is nog niet zo lang geleden dat homoseksuele mannen en vrouwen niet uitkwamen voor hun seksuele geaardheid en trouwden en zo hun geaardheid jarenlang probeerden te onderdrukken.

Wanneer men erachter komt dat men een pedofiele geaardheid heeft is dit, naar we ons voor kunnen stellen, een zeer moeilijk te verwerken ontdekking.

Voordat men zich gerealiseerd heeft dat men deze seksuele oriëntatie bezit heeft men geleefd in een maatschappij die een bepaald beeld heeft van 'de pedofiel'. Ook zelf is men misschien als kind bang geweest voor' de pedofiel' en is men gaan geloven dat dit verschrikkelijke monsters moeten zijn.

Dan kom je er achter dat je zelf pedofiel bent!

Uit de interviews bleek dat men dit vaak in eerste instantie probeert te ontkennen en onderdrukken. Men voelt zich een viezerik, abnormaal en slecht. Zoals in ander interviewmateriaal werd gezegd 'Toen heb ik een paar weken niets anders gedaan dan

[Pagina 20] 

De gevoelens over de afkeer van de maatschappij

De angst dat ontdekt wordt dat men pedofiel is, is nog steeds groot. Men weet immers wat de publieke opinie over hen denkt. Men is bang om uitgescholden, uitgestoten en in elkaar geslagen te worden. Continu het gevoel hebben dat iedereen je afwijst is heel moeilijk en kan veel stress veroorzaken. Een aantal van de respondenten hebben ervoor gekozen om in therapie te gaan, onder andere om hier mee te Ieren omgaan.

Dagelijks worden pedofielen geconfronteerd met mensen die opvattingen hebben over 'de pedofiel'. Wat vindt men nu van de belangrijkste vooroordelen die de maatschappij heeft ten opzichte van de pedofiel?

Deze vooronderstellingen zijn:

Verantwoording

Vanwege het gebrek aan kennis over wat pedofielen denken en voelen ten aanzien van hun geaardheid is het moeilijk hier een duidelijk en generaliseerbaar beeld over te scheppen. Bij de beschrijving van de visie van de maatschappij is dit makkelijker vanwege de openbaarheid ervan. Ik heb geprobeerd, op grond van de literatuur, maar vooral op grond van de afgenomen interviews weer te geven wat de visie van de pedofiel zelf is. Dit  betekent niet dat er geen pedofielen zijn die heel anders met hun geaardheid omgaan.

[Pagina 23]

Hoofdstuk 3 
Collectieve verantwoordelijkheid en individuele rechten.

Hoe dient de maatschappij om te gaan met pedofilie?

Het is duidelijk dat het thema pedofilie voor veel ophef zorgt. De hoogoplopende emoties, het gebrek aan kennis en het wantrouwen in de overheid springen daarbij het meest in het oog. De houding van de maatschappij ten opzichte van pedofilie is in het algemeen zeer wantrouwend tot uitermate agressief te noemen. De vraag is, is deze houding terecht? En als deze niet terecht is: hoe dienen wij als samenleving dan om te gaan met het thema pedofilie? Een andere vraag die hier mee samen hangt is: Levert de bestaande houding iets op en wat zijn de gevolgen van deze houding?

Het is belangrijk om kritisch naar onszelf te kijken. Er zijn voorbeelden in de geschiedenis ten over waaruit is gebleken dat de mens feilbaar is. Op de eerste plaats wat zijn kennis betreft en op de tweede plaats met betrekking tot het bijbehorende gedrag. Hoe lang hebben we niet gedacht dat de aarde plat was, dat er heksen bestonden en dat homoseksualiteit een ziekte was? De gevolgén van deze' overtuigingen' waren dat de schepen niet verder voeren dan een bepaald punt omdat men bang was om van de aarde af te vallen, er onschuldige mensen als 'heksen' werden verbrand en homoseksuelen een gevaarlijke ziekte bij zich droegen die 'genezen' moest worden.

Bij deze drie thema's speelden emoties, vooral angst en gebrek aan kennis een grote rol. Het is heel gemakkelijk, om achteraf, nu we op deze ideeën en gedragingen terugkijken, deze af te keuren of als belachelijk te bestempelen. Proberen we ons echter te verplaatsen in die tijd, is er voor deze veronderstellingen met betrekking tot de drie thema's wel degelijk begrip op te brengen. Desalniettemin; we kunnen begrip opbrengen, maar dat betekent nog niet dat we het in onze tijd met onze kennis niet sterk zouden moeten afkeuren: en dat is ook terecht.

Omdat we moeten leren van onze fouten is het belangrijk om ook kritisch te kijken naar bepaalde ideeën die we in onze tijd koesteren en waar we ons op een bepaalde manier naar gedragen. Het doel van hoofdstuk 3 is nu de houding van de samenleving op de eerste plaats te begrijpen, maar daarna deze zeer kritisch te beschouwen. Komen onze veronderstellingen ten opzichte van het thema pedofilie overeen met de werkelijkheid?

3. I De maatschappij

Begrip

In hoofdstuk 2 hebben we geprobeerd de oorzaken te achterhalen van de visie van de samenleving ten opzichte van pedofilie. We hebben begrip opgebracht voor de negatieve houding. Dat de maatschappij en met name ouders extreem veroordelend zijn naar pedofielen heeft een aantaloorzaken:

Een kritische analyse: gedeeltelijke weerlegging

Het is begrijpelijk dat ouders vasthouden aan vooroordelen en bang zijn dat pedofielen in hun buurt wonen. De vraag is echter of deze houding terecht is. Het is tijd een kritisch licht te laten schijnen over de verschillende ideeën die er heersen over pedofilie.

Vooroordelen

Er zijn een aantal vooroordelen die een belangrijk aandeel hebben in de negatieve houding ten opzichte van pedofilie. Hieronder zullen deze zo mogelijk weerlegd en genuanceerd worden. In hoofdstuk 2 zijn er al drie genoemd.

1. Elke pedofiel is een kinderverkrachter en kinderdoder

In de media wordt dit beeld dikwijls gesuggereerd. Er zijn inderdaad pedofielen die kinderen hebben verkracht, maar er zijn ook hetero- en homoseksuelen die een persoon hebben verkracht. Zoals dit voor de groep heteroseksuelen en homoseksuelen niet representatief is is dit ook niet representatief voor de hele groep pedofielen.

Kinderdoding vanuit een soort lust komt zeer zelden voor waar het om pedofielen gaat. Ook het idee dat kindermoord steeds vaker voorkomt moet weerlegd worden. Oud- politiecommisaris Blauw van Rotterdam zei in een televisieprogramma in 1999 dat hij op grond van tientallen jaren praktijkervaring de indruk had dat kinderdoding de laatste jaren eerder was afgenomen dan toegenomen (Van Ree, 2001).

2. Elke man die een kind seksueel misbruikt is een pedofiel.

Volgens Frenken heeft een man die een kind seksueel heeft misbruikt niet per definitie de pedofiele geaardheid. Seksueel misbruik van kinderen wordt ook gepleegd door gelegenheidsplegers (incest) en antisociale plegers.

3. Elke pedofiel is er op uit seksueel contact te krijgen met een kind

Het is waar dat een belangrijk kenmerk van de pedofiele geaardheid de seksuele voorkeur voor het kind is. Uit onderzoek (Van Ree, [Van] Naerssen en MölIer) blijkt dat men seksuele verlangens heeft naar kinderen en daar regelmatig over fantaseert. Uit de afgenomen interviews en ook uit de literatuur (Van Ree) blijkt dat dit nog niet betekent dat men daadwerkelijk overgaat tot seksueel contact met een kind. Zoals we in hoofdstuk 2 hebben gezien hebben pedofielen genoeg redenen om zich te onthouden, waarvan de strenge wetgeving en ook de ongunstige voorwaarden in de maatschappij de belangrijkste oorzaken zijn. 

[Pagina 25]

De naasten

Eerder spraken we over de zorg en bescherming van naasten. Wat gebeurt er wanneer je zoon of je broer je komt vertellen dat hij pedofiel is? Iemand die je al jaren kent, waar je van houdt en die je met je leven zou beschermen. Zou je hem dan verstoten en niet meer willen zien? Hoe zou je het vinden wanneer anderen hem in elkaar sloegen omdat hij deze geaardheid heeft waar hij niet voor gekozen heeft?

Homoseksualiteit

Het is nog niet zolang geleden dat homoseksueel gedrag voor de wet strafbaar was en dat het als 'ziek' werd gezien. Nu zijn we ontsteld als een in Nederland wonende Imam zegt dat hij homoseksualiteit een besmettelijke ziekte vind die schadelijk is voor het voortbestaan van de samenleving. In de jaren 50 was iedereen het met hem eens geweest(!) Laten we daarom ook kritisch naar onszelf zijn waar het gaat over pedofilie. Hoe kan men een geaardheid nu afkeuren, iets wat men niet kiest en wat men niet kan veranderen?

Levert de bestaande houding iets op?

Uit onderzoek is gebleken (Frenken, 2001) dat pedofielen veel stress ervaren door de extreme afwijzing van de maatschappij. Het plaatsen van foto's van (veroordeelde) pedofielen en de daaropvolgende hetze heeft veel angst en spanningen teweeg gebracht bij de groep pedofielen. Met betrekking tot pedofielen die al eens veroordeeld zijn brengt dit een groot risico met zich mee: deze groep ervaart hierdoor veel stress en raakt nog verder in een isolement waardoor de begeleidende reclassering minder grip op hen heeft. In bepaalde gevallen gaan deze mannen eerder over tot het op.nieuw seksueel misbruiken van kinderen.

Een andere negatieve bijwerking van de houding van de maatschappij is al eerder genoemd, namelijk de vertekening van de seksualiteit tot iets wat slecht is en waar men voor moet oppassen. Kinderen worden vaak onnodig bang gemaakt en kunnen in sommige gevallen van een simpele aanraking overstuur raken. ^[*]

* Ook binnen de Westerse rechtsfilosofie is deze gedachte geuit door de filosoof Devlin die homoseksualiteit schadelijk noemde voor de samenleving. Volgens zijn 'desintegratieprincipe' druist homoseksueel gedrag zo in tegen de heersende seksuele moraal dat de voortgang van de maatschappij erdoor in gevaar gebracht kan worden (Musschenga &Jacobs, 1992).

[Pagina 29] 

3.4. Collectieve verantwoordelijk en individuele rechten

Waar het gaat om het thema pedofilie zijn twee zaken van belang:

* Het individu heeft recht op twee belangrijke vrijheden; het eerste is het recht op zelfbeschikking; het recht te denken en te handelen vanuit eigen ideeën over de invulling van het goede leven en het tweede is het recht op privacy; men heeft recht op bescherming tegen indringing, bespieding en informatieoverdracht aan derden, met betrekking tot aspecten van het persoonlijke leven ( Musschenga & Jacobs, 1992). In het geval van pedofielen kan het schenden van dit laatste recht ernstige gevolgen hebben zoals we eerder zagen. 

Als samenleving zijn wij collectief verantwoordelijk voor de bescherming van onze kinderen. Tegelijkertijd zijn binnen de heersende liberale moraal de rechten van het individu, in dit geval de pedofiel, één van de belangrijkste verworvenheden. Bij de bespreking van het thema in dit paper wordt duidelijk dat de collectieve verantwoordelijk en de rechten van het individu niet samen lijken te gaan.

Het is voor ouders moeilijk rekening te houden met de rechten van de pedofiel wanneer ze bang zijn dat hij hun kinderen iets wil aandoen.

Via dit paper is gepoogd om meer inzicht te geven in de verschillende ideeën die er heersen over pedofilie. Zowel aan de kant van de maatschappij, als aan de kant van de pedofiel zelf. Beide visies zijn beschreven, geanalyseerd en waar nodig weerlegd en genuanceerd. Na het lezen van dit stuk zouden beide 'kampen' moeten inzien dat zij samen, met de overheid, collectief verantwoordelijk zijn voor in ethisch opzicht, de best mogelijke omgang met het thema pedofilie.

Binnen deze 'ideale' omgang moeten steeds twee aspecten in de weegschaal worden gelegd:

Daarbij zou gebruik gemaakt moeten worden van, op de eerste plaats de richtlijnen uit paragraaf 3 en op de tweede plaats met de situatie en de bijbehorende feiten zoals die er op dat moment liggen.

Alleen op deze .manier kunnen we wet zijn allen op we juiste manier onze collectieve verantwoordelijkheid nemen ten opzichte van onze kinderen, maar ook ten opzichte van de pedofiele medemens.