Citaten uit

Turkije onderzoekt hadith op merites

Turkse hoogleraar Yeprem kijkt kritisch naar overleveringen rond de profeet Mohammed

Bernard Bouman, NRC Handelsblad 2 juli 2008

Turkije onderwerpt de overleveringen rond de profeet Mohammed aan een tekstkritisch onderzoek. Teksten die negatief zijn over vrouwen, horen per definitie niet thuis in de hadith.

Even zucht professor Saim Yeprem.

"Natuurlijk zijn er overleveringen rond de profeet Mohammed die vrouwonvriendelijk zijn," zegt de hoogleraar godgeleerdheid dan. "Een van de overleveringen zegt zelfs dat vrouwen duivels zijn. Maar die kan niet correct zijn want in de Koran wordt uitgegaan van de gelijkwaardigheid van man en vrouw. Die hadith kun je zo weggooien."

Yeprem maakt deel uit van de Turkse commissie die de hadith, overleveringen over uitspraken en gedrag van de profeet Mohammed, aan een kritisch onderzoek onderwerpt.

[...]

De hadith vormen na de Koran de belangrijkste bron voor islamitisch recht (dat niet in Turkije van kracht is) en islamitische leefregels.

Professor Yeprem onderstreept: "Er is een passage in de Koran die zegt: als de profeet zegt dat je iets moet doen, doe het dan, als hij zegt dat je het niet moet doen, doe het dan niet."

Het probleem is alleen dat niet duidelijk is welke overleveringen authentiek zijn en welke niet.

"De profeet wilde niet dat men de overleveringen opschreef omdat hij niet wilde dat de tekst van de Koran gecorrumpeerd zou worden, zegt Yeprem. Pas lang na zijn dood kregen ze schriftelijk vorm."

Mede daarom kun heb je overleveringen in alle soorten en maten.

[...]

Is kritisch onderzoek van de Turken van de overleveringen niet een mooie term om te verhullen dat Turkije de islam wil hervormen en op een liberaler spoor wil zetten?

"Het gaat hier om onderzoek met wetenschappelijke methoden, zegt Yeprem, Er is één islam, er is hier absoluut geen sprake van hervorming." Hij zegt het nog een keer. "Geen hervorming".

Dan buigt hij voorover naar zijn computerscherm en tikt een paar trefwoorden in. Kijk, zegt hij dan en wijst op een lijst boeken die op het scherm is verschenen.

"Er wordt al meer dan duizend jaar onderzoek gedaan naar de authenticiteit van de hadith. Zolang de wetenschap voortschrijdt, zal dat onderzoek doorgaan."

[...]

"In de Arabische wereld werd 500 jaar geleden een selectie gemaakt uit de hadith en die is nu nog steeds geldig."

 Maar hoe zullen de strikte Saoedische moslims reageren als Yeprem alle vrouwonvriendelijke overleveringen uit de hadith haalt?

"Binnen de islam heb je allerlei soorten en maten", zegt hij diplomatiek. Dat is binnen het katholicisme ook zo.
[...]
De problemen in Saoedi-Arabië zijn politiek van aard, niet religieus."

[...]

Het Ottomaanse Rijk kende al bepalingen in het erfrecht die bepaald vriendelijk waren voor vrouwen. Hervormingen in de 19de eeuw legden de basis voor de vernieuwingen ten tijde van de Republiek. Atatürk, de vader van de Republiek, wilde Turkije zo dichter bij Europa wilde brengen.

[...]

Nog steeds onderstrepen de leiders van het directoraat-generaal Religieuze Zaken, formeel een deel van het Turkse staatsapparaat, dat de kern van de islam altijd en overal hetzelfde is maar dat die kern wel naar de moderne tijden vertaald moet worden.

[...]

Professor Yeprem staat echter liever stil bij de wetenschappelijke merites van het project. Zo vertelt hij graag over de misverstanden over de overleveringen die ontstaan zijn omdat er te letterlijk werd vertaald.

"In een van de overleveringen staat dat de moslims in 72 groepen verdeeld zullen worden. Dat is veel te letterlijk verteld, bedoeld wordt simpelweg dat de moslims verdeeld zullen worden."

[...]

"Zolang de wetenschap voortschrijdt, zal de visie op de hadith veranderen, zegt hij nogmaals. Niets staat voor altijd vast."