Start Schrijftafel Brug Leestafel Brug

Citaten uit

Twee dagen serieus islamitisch, en dan naar McDonalds

De Koran geeft Marokkaans-Nederlandse jongeren houvast, maar in de praktijk is het slechts een van hun loyaliteiten

Sheila Kamerman, NRC 17 april 2008

Voor moslimjongeren is de islam een onderdeel van hun identiteit. Maar hoe meer ze erop worden aangesproken, hoe meer ze zich moslim voelen, zegt onderzoeker De Koning.

Het hoofd van het islamitische meisje is altijd onderwerp van gesprek. Als er een hoofddoek omheen zit, moet ze uitleggen waarom ze die draagt. Zit er geen hoofddoek omheen, dan wordt haar gevraagd waarom niet. Ze moet uitleg geven aan moslims en aan niet-moslims. Ze wordt, kortom, constant aangesproken op haar moslim-zijn.

Ook islamitische jongens worden door anderen allereerst als moslim gecategoriseerd. Het is, zegt antropoloog Martijn de Koning, dus niet zo gek dat de islam een belangrijk onderdeel is van de identiteit van moslimjongeren.

Hij onderzocht hoe Marokkaans-Nederlandse jongeren tussen de 12 en 20 jaar hun religieuze identiteit vormen. Vandaag verdedigt hij zijn proefschrift aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Hij wilde weten hoe moslims zichzelf zien in een tijd dat de islam steeds meer aandacht krijgt van niet-moslims. En welke rol de opkomst van de (orthodoxe) salafi-bewegingen speelt, en het belang dat ouders hechten aan de islam. 

De Koning onderzocht dat op een onconventionele manier. Hij verschanste zich een aantal jaren in de Marokkaanse moskee Nour in Gouda. In de lokalen voor huiswerkbegeleiding om precies te zijn, op de begane grond voor de jongens, op de zoldervoor de meisjes. 

'De islam is flexibel, je aanpassen is simpel'

Yassin Abouyaala (32), bestuurder moskee Nour, studeert islamitische geestelijke verzorging:

[...]

"Aanvankelijk ervoer ik hier een grote leegte. Ik was niet op zoek naar een identiteit. Die had ik al gevonden. In de islam. Maar ik miste mijn vrienden uit Marokko die dezelfde intentie in het leven hadden als ik.

Met intentie bedoel ik dat alles wat je doet een islamitische activiteit wordt. Alles wat je doet, doe je omwille van Allah.

Pas toen ik in Nederland jongens had gevonden die met dezelfde intentie leven als ik, begon ik me thuis te voelen.

[...]

Als je hier als moslim leeft, moet je je aanpassen. Dat kan eenvoudig. De islam is een flexibel geloof. Ik leg dat altijd uit aan de hand van de zin: Wacht niet doden.

Als je zegt: Wacht, niet doden! dan betekent het: Niet doden!

Zeg je: Wacht niet, doden! dan is het een bevel tot moord. Het gaat erom waar je de komma zet.

Zo kan je de islam strikt interpreteren, maar ook rekkelijk. Het is maar net waar je de komma zet.

Dat was de deal met de moskee: De Koning mocht onderzoek doen, als hij de jongeren zou helpen bij hun huiswerk en het organiseren van activiteiten voor hen. Het kon niet beter, zegt hij. Tussen het huiswerk maken door, praatten we over alle andere zaken die hen bezighielden.

En dat is sport. Vrienden. School. Andere activiteiten. Én de islam. Natuurlijk, zegt De Koning, die in 1999 met zijn onderzoek begon.

"Ze zijn er mee opgegroeid, het is deel van wat ze zijn. Van hun ouders krijgen ze te horen wat volgens de islam haram (verboden) is en wat halal (toegestaan). Ze worden geacht daarnaar te leven. De islam geeft hun houvast."

Vanuit dat kader kunnen ze de buitenwereld tegemoet treden. Maar daarbinnen zoeken ze een eigen weg.

De Marokkaans-Nederlandse jongeren in de moskee afficheren zich het liefst als moslim, niet als Marokkaan.

[...]

"Een moslim zijn én een Nederlander gaat prima samen, vinden ze, al zijn er dan culturele verschillen."

[...]

"Zij zijn op zoek naar wie ze zijn. Moslimjongeren vinden zichzelf in de islam-scene, zoals Nederlandse jongeren zichzelf wellicht vinden in de hiphop of rap-scene."

Sinds 2001 volgen een aantal gebeurtenissen elkaar op die de hang naar de islam van de jongeren sterk doet toenemen.

[...]

"Voor het eerst ontstond het gevoel, zegt De Koning, van een grote tegenstelling tussen moslims en Nederlanders, dat het wellicht niet kan samengaan. Dat is nieuw. In discussie met autochtonen moeten moslims voortdurend verantwoording afleggen."

[...]

Het leidt tot een sterkere hang naar de islam. Veel jongeren zoeken naar een zo zuiver mogelijke islam, de islam uit de tijd van de profeet. Die zuivere, authentieke islam geeft hun in discussie met andere moslims en niet-moslims kracht en legitimiteit.

Ze zetten zich af tegen de islam van hun ouders. Ze vinden die te veel vermengd met Marokkaanse cultuur.

In de praktijk leidt dat tot een obsessie met regels en rituelen, zegt De Koning. Bidden, vasten, ritueel wassen, ze willen precies weten hoe het hoort. Vaak vragen ze via internet elkaar, of religieuze autoriteiten, om raad."

[...]

Leven deze jongeren als orthodoxe moslims? De Koning:

"Een klein aantal wel. Maar verreweg de meesten niet. Als je een jongen vraagt of hij vijf keer per dag bidt, zegt hij ja. Omdat hij vindt dat hij dat zou moeten doen. In praktijk gebeurt dat niet. De islam is één van hun loyaliteiten. Zo maken ze vaak een pragmatische afweging."

[...]

De Koning:

"Door hen altijd als moslim aan te spreken, maken we hen religieuzer dan ze zijn. Die hoofddoek, bijvoorbeeld, dragen ze misschien alleen omdat hun moeder of vriendin het ook doet."

[...]

Start Schrijftafel Brug Leestafel Brug