Wat ik herken uit de literatuur

Vorige Start Omhoog Volgende

Griezelig veel!

Het zelf-herstellend vermogen 
De vijftien jaar koningschap, de illusie en de desillusie 
De depressieve start 
De ouderfiguren en de driehoek 

Het herkennen van de elementen van de mythe, dit wil nog wel.
Als iets immers zo algemeen menselijk is, waarom zou ik het dan niet hebben?
Het herkennen vanuit de literatuur over problemen en behandeling ervan is moeilijker.
Toch is bewustzijn hiervan beter dan illusies erover hebben.

Veel is al gezegd in het verslag van mijn zoektocht.
Dit hoeft niet herhaald, het is al verteld.
Toch zijn er enkele punten aan te stippen, waaronder enkele heel positieve.

Het zelf-herstellend vermogen

Dit is inderdaad verbazingwekkend. Ik noemde het "de automatische piloot". Melanie Klein noemt het voortdurend en ze heeft gelijk. Er zijn twee cruciale momenten: het eerste is als zich een crisis aandient. Niet leuk, maar wel vruchtbaar als je het tweede cruciale moment ook doormaakt: het besluit om de waarheid te gaan uitzoeken. Voor een crisis kies je doorgaans niet, maar dit wel een keuze; het is de sprong die je moet wagen. Daarna treedt het zelf-herstellend vermogen in werking, al is een gids hierbij erg nuttig.

Dit deed Oedipus ook. Bij hem liep het daarna dramatisch, maar bij mij liep het als vanzelf. Het gaat hier om de waarheid over je eigen innerlijk, dus moet je je wel daarvoor open stellen en er tijd aan besteden. Doe je dit, dan loopt het proces van zoeken bijna als vanzelf verder. Het proces is niet zo moeilijk, de inhoud ervan kan dat wel zijn: het alsnog doorleven van de verdrongen gevoelens die niet voor niets verdrongen zijn. Dit vergt tijd.
 

Opmerkelijk is hoezeer de geest gebruik heeft gemaakt van dromen om de eigen kelder eens schoon te vegen, de verdrongen gevoelens eens de ruimte te geven en zelfs te doen wat dan gedaan moet worden. 

 

Dit liep gewoon door, ook in de tijd dat de therapie even stil stond wegens wisseling van therapeut. De automatische piloot vloog gewoon door.

Ik heb zo vaak ervaren dat er, in die dromen, een gids aan mijn zijde was, dat ik voor waar mag aannemen dat de mens een innerlijke gids heeft - of een gids van het innerlijk die zelf van elders komt, dit weten we niet. In mijn geval was dit steevast een jonge vrouwelijke gids. Opmerkelijk is het om dan te lezen dat Oedipus door zijn dochter werd begeleid.

De vijftien jaar koningschap, de illusie en de desillusie

Deze periode in het Oedipusverhaal zal voor velen herkenbaar zijn. Je bent gewoon een aantal jaren achtereen bezig met werk en gezin en staat niet zozeer bij jezelf stil. Tot zich een crisis aanmeldt en dan moet je wel naar binnen kijken. Het is aan te raden om dit dan ook te gaan doen.

Dan volgt de desillusie. Deze is moeilijk, maar bevrijdend. Met de desillusie over de dyade begint de identiteitsontwikkeling van het kind en waarschijnlijk is dit in de latere levensfasen ook zo. Ik dacht dat ik een aardig huwelijk had, het redelijk goed deed op het werk en zelfs toen dat allemaal nogal mis ging, dacht ik nog een heleboel. Tot de desillusie binnen sloop. Moeilijk, dat wel, maar bevrijdend, dit ook.

De depressieve start

Met al die ziekte, couveuse, ziekenhuizen, doodstrijd en oorlogstoestanden weigerde ik ook nog te eten en dit moet wel wijzen op een vroeg-kinderlijke depressie. Kennelijk heb ik toen Nee tegen het leven gezegd, zoals in het stuk over het Narcisme is beschreven. Daarna wordt de Oedipale fase dan een stuk moeilijker. Ik mag al blij zijn dat ik er aan begonnen ben en althans een oplossing heb gevonden, al noemt de literatuur die 'negatief'. Iets is beter dan niets.

De automatische piloot wist precies die route. Eerst moest ik die akelige oersoep gevoelens eens laten komen en verwerken. Daarvan bevrijd, kon ik het narcisme loslaten en dit brokkelde gewoon af. Toen was er ruimte om de Oedipale gevoelens eens te gaan bekijken, te beginnen met de strijd tegen of met mijn vader. Precies zoals in het verhaal van Richard en de andere besproken kinderen.

De ouderfiguren en de driehoek

Het was wel verhelderend om te lezen over die ouderfiguren die het kind zich construeert in het innerlijk. Het zijn innerlijke figuren die niet overeen hoeven te komen met de objectief werkelijke figuren. Het meisje Rita bijvoorbeeld, adoreerde eerst haar vader toen de Oedipale wensen opkwamen. Toen die haar ego te machtig werden, verguisde zij dezelfde vader. Dit zegt dus weinig over die vader en veel over Rita. Het besef dat het om innerlijke figuren gaat, maakt het iets gemakkelijker om daarmee bezig te zijn. Dat ik bijvoorbeeld mijn vader afschafte als jong kind, zegt niets over de man maar des te meer over mij.

Inderdaad: een splitsing. De moederfiguur was alleen maar goed, de vaderfiguur alleen maar slecht in mijn beleving. Precies zoals Richard met zijn engelachtige hemelsblauwe moederfiguur en zwarte 'germ' als vaderfiguur.  Dit is later beduidend genuanceerd zoals ik in mijn verslag heb beschreven. Daarna kon ik de innerlijke ouderfiguren ook loslaten. Ook hier zien we weer een illusie die wordt losgelaten en dat er daarna een heleboel ruimte en energie vrij komt.

Wat betreft de ouderfiguren kan ik niet zozeer de 'verliefdheid' op de moeder herkennen.  Dit aspect is alleen af te leiden uit enkele herinneringen die achteraf erotisch of seksueel te duiden zijn. Zoiets is en blijft toch kennelijk onbewust. Wel herinner ik mij de gehechtheid aan mijn moeder en het verlangen deze band te behouden. Was de vaderfiguur een rivaal? In zekere zin wel, ja. In mijn beleving gunde ik hem, zo'n engerd, niet aan mijn moeder, die engel, als partner.

Ontkende mijn kinderziel het seksuele partnerschap van de ouders? Ja, ondanks dat een grote kinderschare bepaald zichtbaar het tegendeel bewees, mijn ziel wilde er niet aan. Ik vond het erg zielig voor mijn moeder dat ze met die man getrouwd was. Dit drong eens goed tot mijn bewustzijn door toen ik eens erg vroeg op de ouderlijke slaapkamer was en onontkoombaar zag en wel als realiteit moest zien dat ze met elkaar sliepen, en wel zonder winterjas en laarzen aan. Ze kwamen juist uit het echtelijk bed. Ik vond mijn vader zo afstotelijk om te zien en mijn moeder zielig dat zij naast die man moest slapen. Ik wilde er niet aan dat zij, naast engel, ook nog een vrouw was met lichaam en seksualiteit en al. Deze beleving duurde zelfs tot ver in mijn tienertijd, toen ik allang van de hoed en de rand wist en op een vriendin uit was, als ik, laat thuiskomend, de trap langs hun slaapkamer op sloop. Ik liep maar snel de trap op. Die beleving was onontkoombaar, dus een kennelijk nog noodzakelijk als afweer van de erkenning en acceptatie van het partnerschap van de ouders. Hierover lazen we het nodige in de besproken recente literatuur: het ontkennen van de bovenste lijn in de oedipale driehoek zodat het een V-vorm blijft.

Dat mijn ziel de 'negatieve' oplossing heeft gekozen, zij duidelijk: ik heb mijn vader al heel jong 'afgeschaft', ik vertikte het om me met hem te identificeren en volgde puur mijn moeder na als zorggevend figuur voor kinderen. Of dit nu zo negatief is? Hier is de term of vertaling misleidend. Beter is de term converted: omgekeerd. Dit houdt geen waardeoordeel in. Als ik zo lees over de kinderen die vanuit hun vroege depressie de hele Oedipale fase niet in durfden te gaan, dan denk ik maar 'beter iets dan niets'. Ik had immers klaarblijkelijk ook een vroege depressie, maar heb de Oedipale gevoelens toch wel aangedurfd.

De droom waarin ik mijn vaderfiguur aan de moederfiguur teruggeef lijkt me wel een cruciale, nu ik het belang van het erkennen van de bovenste lijn van de driehoek gelezen heb. Er kwam daarna inderdaad een heleboel op gang, desillusies dus, die echter uiteindelijk helend en bevrijdend bleken te zijn. Beter laat dan nooit, zeg ik dan maar.
 

Vorige Start Omhoog Volgende